Popiel, zamezna Swiecka, Romana (1849-1933), aktorka. Ur. 22 II w Warszawie, byla corka tancerza Jana Popiela (zob.) i Magdaleny z domu Sauret. Poczatkowo uczeszczala do warszawskiej szkoly baletowej, wystepujac rownoczesnie w baletach. W r. 1866 ukonczyla Szkole Dramatyczna przy Warszawskich Teatrach Rzadowych (WTR). Juz w l. 1853-63 wystepowala w WTR w rolach dzieciecych, m. in. jako Henryk w "Klarze" J. Korzeniowskiego. Debiutowala 21 XII 1866 w teatrze lwowskim w roli Adrianny w sztuce Th. Barriere'a "Pozar w klasztorze". We Lwowie pozostala przez 4 sezony (1866-70), szybko wybijajac sie w dosc roznorodnym repertuarze. Grala w komediach i dramatach, a jednoczesnie spiewala i tanczyla w operetkach. To dalo jej dyscypline gestu i glosu, ktory byl w prawdzie <niewielki, ale gietki, cieply, srebrzysty, wygimnastykowany>. Do legedy przeszedl jej smiech, rozlegajacy sie <w doskonale wyrobionej gamie chromatycznej>, o czystej intonacji. Byla najlepsza polska <naiwna>, w tym emploi zaslynela juz w poczatkach swojej kariery w takich rolach, jak: Cecylia ("Pociecha rodziny" A. Burgeoisa i A. Decourcelle'a), Irena ("On bedzie moim" K. Kaszewskiego), Jadwiga ("Zbudzilo sie w niej serce" W. M. Konigswintera), Helena ("Gapiatko z St. Flour" J. F. A. Bayarda i G. Lenoine'a); w zwiazku ze swietnie odegrana przez nia we Lwowie w r. 1870 rola Pauliny w komedii A. Asnyka "Walka stronnictw" poeta poswiecil jej wiersz "Abdykacja" <Sukienke miala w paseczki…>, ktory stal sie jednym z najpopularniejszychjego utworow. Latem 1867 wystepowala z zespolem lwowskim w Lublinie, a w r. 1868 w Czerniowcach i Stanislawie. Od 4 do 16 V 1870 grala goscinnie w WTR otrzymujac propozycje engagement na stoleczna scene. Dn. 11 Xi 1870 odbyl sie we Lwowie jej wystep pozegnalny.

Po raz pierwszy jako aktorka WTR P. zagrala w warszawskim Teatrze Rozmaitosci 19 XII 1870 role Matyldy w "Kazdy wiek ma swoje prawa" M. Hartmanna. W WTR pozostala prze z 10 sezonow, wyjezdzajac w 1. 1874-6 wraz z aktorami warszawskimi na wystepy w teatrze dworskim w Skierniewicach. W Warszawie grala wiele swoich rol lwowskich, dodajac do nich nowe, m. in. w sztukach Asnyka, H. Meilhaca, L. Halevy'ego, E. Paillerona. Szczegolnie zaslynela jako Antonina w "Iskierce" Paillerona. W komediach Fredry znalazla szczegolne uznanie w rolach Klary ("Sluby panienskie") i Matyldy ("Wielki czlowiek do malych interesow"). Najwieksza jej zasluga bylo ozywienie emploi <naiwnej>, stanowiacego juz w owym czasie przezytek dawniejszego teatru. Osiagnela do dzieki niefalszowanej spontanicznosci, zaskakujac trafnej interpretacji i wysmienitej, precyzyjnej technice. Nuzaco podobnym<naiwnym> owczesnej sceny przeciwstawila serie odwaznie stylizowanych, graniczacych z pastiszem obrazkow rodzajowych, tak modnych w tych czasach. Jej <pozbawionej sztucznej pieszczotliwosci> i <zalotnego krygowania sie> naiwne zbudowane byly, jak postacie charakterystyczne, z drobnych rysow realistycznych mistrzowsko wykonczonych. Mniej przekonywajaco wypadty jej role o wyraznym rysunku dramatycznym. Brakowalo w nich <tragicznego patosu> i dramatycznej namietnosci> (Wladyslaw Boguslawski). Pomimo to czesc z nich (np. Ksiezna w "Cudzoziemce" A. Dumasa) znalazly uznanie surowej krytyki.

Dn.3 VII 1880 P. poslubila Wandalina Swieckiego. Wraz z nim wyjechala w kilkumiesiaczna podroz zagraniczna (Niemcy, Szwajcaria, Francja, Anglia, Wlochy). Dn. 16 II 1881 wznowila wystepy w WTR, w kwietniu t. r. wystepowala goscinnie w teatrze lwowskim, potem znowu w WTR, ale ktotko, po raz ostatni 28 V 1881 w rolii Amelii ("Galazka heliotropu" Asnyka). Po powtornym pobycie P. za granica (maj- pazdziernik 1881) dyrekcja WTR, mimo ostrych przeciwow krytyki, nie przedluzyla z nia umowy. Powrotowi na scene sprzeciwiala sie tez podobno rodzina meza. Odtad mieszkala nadal w Warszawie uczestniczac dosc czesto w przedstawieniach i koncertach, ale wylacznie na cele dobroczynne. Jak wspomina Halina Ostrowska-Grabska, <nazwisko jej na afiszu zapewnila sukces kazdej imprezie, totez rozne komitety rywalizowaly o pozyskanie jej udzialu>. W 1. 1907-9 uczyla w klasie dykcji i deklamacji przy Warszawskim Tow. Muzycznym, a w 1. 1912-13 pracowala na pensji Antoniny, Walickiej. Lata 1914-19 spedzila w Rosji. Po powrocie do kraju kontynuowala prace pedagogiczna w Seminarium Nauczycielskim i w Oddziale Dramatycznym przy Panstwowym Konserwatorium Muzycznym w Warszawie (1927/8), udzielala takze lekcji prywatnych. Zmarla w Warszawie 12 XII 1933; zostala pochowana na cmentarzu Powiazkowskim. Byla odznaczona Orderem Polonia Restituta.

Z malzenstwa z Wandalinem Swieckim P. miala trzy corki: Marie, spiewaczke operowa, Zofie Swieckom-Martin, malarke, i Romane, zone Ludwika Czarnowskiego.

Miller K., Portret, litogr. (reprod. W: "Mucha" 1875 nr 5); Ostrowski K., Portret rzezba (popiersie, P. pozowala do kilku innych jego rzezb); Zelechowski K., Portret na scianie garderoby L. Solskiej, w: Teatr im. Slowackiego w Kr.;- Slown. TeatruPol., (bibliogr. Ikonogr., fot.);- Boguslawski W., Sily i srodki naszej sceny, Wyd. 2., W. 1961 (fot.); Mikulski T., "Sukienke miala w paseczki…", W: Miniatury krytyczne, W. 1976 s. 208-12; Pini-Suchodolski J., Romana Popiel, W. 1962 (fot.); Wilski Z., Polskie szkolnictwo teatralne 1811-1944, Wr. 1978;- Grzymala-Siedlecki A., Swiat aktorki moich czasow, Wyd. 2, W. 1973 (fot.); Kotarbinski J., Aktorzy i aktorki,W. 1924 s. 159-65 (fot.); Malkowska H., Teatr mojego zycia, L. 1976; Ostrowska-Grabska H., Bric a brac, 1848-1939, W. 1978 (fot. potretu, rzezby K. Ostrowskiego);- "Kur. Warsz." 1933 nr 345 wyd. Wieczorne s. 12, nr 346 wyd. Wieczorne s. 9.

 Marek Chimiak

Poprzednia strona | Strona domowa | Nastepna strona