Popiel Wlodzimierz, pseud. Karyj, Lom, Lomonosow, Jur, Jurczenko (1893 - 1963), murarz, potem inzynier budowlany, dzialacz komunistyczny. Ur. 19 VII w Przemyslu, byl synem Daniela i Eufrozyny z Remplow. W latach 1905-7 terminowal u kamieniarza, nastepnie pracowal jako pomocnik murarski, a pozniej murarz. W pierwszej polowie 1907 roku zostal czlonkiem grupy molodziezowej Ukrainskiej Socjaldemokratycznej Partii (USDP), a wkrotce czlonkiem oraz skarbnikiem kola USDP. Wspoldzialal takze w kolportazu literatury rosyjskich socjaldemokratow. W sierpniu 1914 zostal zmobilizowany do wojska austriackiego i przydzielony do oddzialu saperow. W roku 1915 byl ranny w Karpatach, nastepnie przydzielony do korpusu budowlanego, pracowal przy budowach prowadzonych przez rosyjskich jencow wojennych. W roku 1917 skierowano go na front wloski, gdzie przebywal do konca 1918 roku. Po powrocie do Przemysla wzial udzial po stronie ukrainskiej w walkach przeciwko Polsce. W czasie odwrotu wojska ukrainskiego zachorowal na tyfus plamisty i zostal internowany przez sily polskie.

Po zwolnieniu w roku 1920 Popiel pracowal w zawodzie murarskim. Bral udzial w organizowaniu pierwszych nielegalnych grup komunistycznych w Przemyslu i okolicy, oraz, wspolnie ze Stanislawem Lancuckim, w organizowaniu strajku kolejarzy w czasie marszu wojsk polskich na Kijow. W roku 1920 wybrano go do zarzadu Kasy Chorych w Przemyslu. W koncu t.r. zostal czlonkiem Tymczasowego Komitetu Centralnego Komunistycznej Partii Galicji Wschodniej (KPGW). W polowie lutego 1921 roku po rozlamie w KPGW na zwolennikow samodzielnosci organizacyjnej, zwanych rozlamowcami, a zwolennikow organizacyjnej zaleznosci od Komitetu Centralnego (KC) Komunistycznej Partii Robotniczej Polski (KPRP), nazywanych kapeerpowcami, Popiel zadeklarowal sie po stronie kierunku "rozlamowego". Byl od lipca do pazdziernika 1921 redaktorem i jednym z wydawcow "Robotnicoj Gazety" w Przemyslu. Uczestniczyl w przygotowaniu konferencji polaczeniowej powstalych w rezultacie rozlamu w lutym 1921 dwoch odlamow KPGW; wchodzil w sklad trzyosobowego prezydium konferencji tej partii zwolanej 30 X 1921 we Lwowie. Aresztowany w pierwszym dniu obrad, zostal w wyniku rozprawy (22 X 1922 - 11 I 1923) przed Sadem Okregowym Karnym we Lwowie uniewinniony. W czasie pobytu w wiezieniu Popiel wzial udzial w konkursie na autobiografie robotnika, rozpisanym przez Instytut Socjologiczny Uniwersytetu Poznanskiego i uzyskal druga nagrode za swoja prace (600 stron rekopisu).

Po wyjsciu z wiezienia Popiel zostal dokooptowany do KC KPGW (rozlamowego), uczestniczyl w obradach zjazdu USDP 17 III 1923, wszedl do wladz centralnych tej partii jako sekretarz generalny, byl rowniez czlonkiem redakcji organu partii "Zemlja i Volja" we Lwowie. W dn. 25 III 1923 Popiel zostal dokooptowany do Sekretariatu KC KPGW; odpowiedzialny byl za prace partii w zwiazkach zawodowych. Uczestniczyl w konferencji polaczeniowej obydwu istniejacych KPGW, obradujacej we Lwowie 23 V 1923, i zostal wybrany do KC polaczonej partii (od II Zjazdu KPRP Komunistycznej Partii Zachodniej Ukrainy <KPZU>) oraz na delegata na II Zjazd KPRP (19 IX - 2 X 1923), w Bolszewie pod Moskwa. Po aresztowaniu kilku czlonkow KCKPGW 9 VI 1923 Popiel zostal tymczasowym czlonkiem sekretariatu partii. Na V Konferencji KPZU, obradujacej w Charkowie w dn. 12 - 26 IV 1924, Popiel wszedl do KC, potem uczestniczyl w obradach II plenum KC KPZU (26 IV 1924). Plenum powierzylo Popielowi stanowiskoczlonka sekretariatu wladz centralnychw KPZU Przemawial na obradach plenum KC KPZU (8 - 10 VI 1924), ktore wybralo go na delegata na V Kongres Miedzynarodowki Komunistycznej (MK) (17 VI - 8 VII 1924). W dn. 21 - 23 VIII 1924 Popiel uczestniczyl w obradach KC KPZU w Gdansku, ktore powolalo go w sklad komisji dla kontroli finansowej Zagranicznego Biura Pomocy ewolucyjnemu Ruchowi na Ukrainie Zachodniej (Zakordonne Bjuro Dopomohy Revoljucyjnomu Ruchovi na Zachidnij Ukraini - ZBD), jednoczesnie zostal odwolany ze stanowiska czlonka KC KPZU i z uwagi na zagrozenie, w zwiazku z wykryciem nielegalnej drukarni partyjnej, skierowany do pracy w ZBD, ktorego siedziba miescila sie w tym czasie w Berlinie. W roku 1924 ukazala sie we Lwowie jego broszura Profspilki i revoljucjini robitniki.

W 2 pol. 1925 roku Popiel zostal skierowany do Charkowa i w listopadzie przyjety do Rosyjskiej Komunistycznej Partii bolszewikow (RKP<b>) ze stazem partyjnym od roku 1920; jako odpowiedzialny pracownik KC Komunistycznej Partii [bolszewikow] Ukrainy [KP(b)U] zostal mianowany sekretarzem Sekcji Emigrantow Politycznych przy KC Miedzynarodowej Organizacji Pomocy Rewolucjonistom Ukrainy. Wspolpracowal takze z ZBD, ktorego siedziba z Berlina zostala przeniesiona do Charkowa. Nastepnie pracowal jako instruktor w zjednoczeniu "Industroj", a potem w kierownictwie przedsiebiorstwa "Ukril sojuz". Stad w 1 polowie 1927 roku zostal skierowany do pracy w KPZU. Jako przedstawiciel KP(b)U byl obecny na IV Zjezdzie Komunistycznej Partii Polski (KPP) (22 - 9 VIII 1927 pod Moskwa). Zjazd wybral go do KC KPP. Od wrzesnia 1927 do konca 1928 roku Popiel przebywal w Gdansku, gdzie miescila sie siedziba zagranicznej czesci kierownictwa partyjnego. Byl czlonkiem komisji ukrainskiej powolanej przez Komitet Wykonawczy MK i 3 IX 1927 wzial udzial w posiedzeniu tej instancji rozpatrujacej sprawe rozlamu w KPZU. Uczestniczyl w charakterze przedstawiciela KP(b)U w obradach VIII rozszerzonego plenum KC KPZU (w pazdzierniku 1927), na ktorym wybrano go na zastepce czlonka KC tej partii, oraz w posiedzeniu Biura Politycznego KC KPZU 25 IX 1927 w Charkowie. W latach 1928 - 32 pelnil funkcje zastepcy czlonka KC KP(b)U w Charkowie, gdzie przebywal do pazdziernika 1930. Pracowal w przedsiebiorstwie budowlanym, nastepnie w spoldzielni budowlanej ("Ukrzilkoopstroj") i wchodzil do miejskich wladz budowlanych w Charkowie. W latach 1930-3 odbyl studia na wydziale budownictwa w Akademii Przemyslowej im. Jozefa Stalina i uzyskal dyplom inzyniera budowlanego. Dwukrotnie byl weryfikowany jako czlonek partii: w roku 1929 i 1933. Pracowal na stanowisku glownego inzyniera w szostym zjednoczeniu budowlanym Kijowa. Tutaj na skutek nieprawdziwych oskarzen23 III 1933 zostal aresztowany, przewieziony do Charkowa i tam skazany na 10 lat obozu pracy; zwolniono go w listopadzie 1945. W grudniu 1951 skazano Popiela na dozywotnie osiedlenie w Uchcie. W roku 1956 zostal zrehabilitowany, w lutym 1958 repatriowal sie do Polski, w czerwcu 1958 otrzymal legitymacje czlonka Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, w t.r. zostal odznaczony Orderem Sztandaru Pracy I kl. Przez pewien czas pelnil funkcje sekretarza organizacji terenowej nr 3 w dzielnicy srodmiejskiej w Warszawie.

Zmarl 7 VIII 1963 w Warszawie, zostal pochowany 10 VIII na Cmentarzu Wojskowym na Powazkach w Warszawie.

Brak informacji o stosunkach rodzinnych Popiela przed rokiem 1963; tego roku, na kilka dni przed smiercia, ozenil sie z Zofia Skwierczynska.

Fot. (z lat przedwojennych) w Centr. Arch. KC PZPR: sygn. 5787;  - Masotas V.V., Komunisticna Partija Zachidnoi Ukrainy. Bibliograficnuj pokazcyk materialiv i publikacii za 1919 - 1967r., Lviv 1969 poz. 692, 693, 2439, 2463, 2470, 3698; - Iwanski G., Powstanie i dzialalnosc Zwiazku Proletariatu Miast i Wsi 1922 - 1925, W. 1974; Radziejowski J., Komunistyczna Partia Zachodniej Ukrainy 1919 - 1929. Wezlowe problemy ideologiczne, Kr. 1976; Swietlikowa F., Komunistyczna Partia Robotnicza Polski 1918 - 1923, W. 1968; Willner J., Dzieje ruchu rewolucyjnego ziemi przemyskiej (Matreialy i wspomnienia), Rzeszow 1961 s. 7, 22, 24, 36; - Na coli vyzvolonoj borotby. Spohady kolisnych aktyvnych dijaciv Komunisticnoj Partii Zachidnoi Ukrainy, Kyiv 1965 s. 53, 61; Pjatyj Vsemirnyj Kongress Komunisticeskogo Internacionala 17 ijunja - 8 ijulia 1924 goda. Stenograficeskij otcet. Cast vtoraja (prilozenija), Moskva - Leningrad 1925 s. 242; Proces komunistow we Lwowie (sprawa swietojurska). W. 1958 s. 3, 140, 555, 562; Tesljuk M.M., U borotbi za vozzednannja (slorinky spohadiv), Lviv 1979 s. 39, 61, 66-8, 74. 75, 93-9, 103-6, 109-19, 114, 116, 117, 122, 123, 125, 126-7, 133-6, 149, 154, 226, 240; - "Nowy Przegl." (Reedycja) 1922, W. 1957 s. 515; "Prikarpatska Pravda" 1963 nr z 16 VIII (nekrolog); "Tryb. Ludu" 1963 nr 218 s 5 (nekrolog), nr 219 s 2 (fot.); "Ukrainsky Scodenni Visti" Charkiv 1924 nr z 28 VI; "Vilna Ukraina" 1962 nr z 28 XI, 1963 nr z 10 VIII (wspomnienie posmiertne); "Visti" Charkiv 1924 nr z 8 VI; "Z Pola Walki" 1958, 1959, 1967, 1969; - Centr. Arch. KC PZPR, Referat opieki i pomocy: sygn. 734/237.

Gereon Iwanski

Poprzednia strona | Strona domowa | Nastepna strona